Odwiedzającemu Polskie lasy, opieńka kojarzy się przede wszystkim z późnojesiennym grzybobraniem. Do koszyków grzybiarzy trafiają wtedy całe wiązki owocników zebranych zarówno z leśnego podłoża jak i zamierających pni drzew. Ten należący do rodziny Physalacriceae grzyb podstawkowy, na spodniej stronie kapelusza zaopatrzony jest w blaszki zaś jego trzon (poza A. tabescens) przyozdabia pierścień. Leśnicy dostrzegając niewątpliwe walory kulinarne owocników opieńki, patrzą na nią jednak głównie przez pryzmat wyrządzanych w lesie szkód.

Opieńkowa zgnilizna korzeni zwana również Armillariozą (od łacińskiej nazwy rodzaju „Armillaria”) jest przez większość czasu grzybem saprotroficznym żyjącym w środowisku leśnym. Jej strzępki przerastają olbrzymie połacie leśnej gleby i znajdujących się na niej szczątków roślin drzewiastych. Drobne włoskowate fragmenty grzyba (strzępki) wrastają do wnętrza zalegających na dnie lasu gałązek, oraz martwych korzeni i konarów czerpiąc z nich substancje odżywcze. Często jednak strzępki trafiając na żyjące drzewa w różnym wieku, stają się patogenem, który uśmierca ofiarę, aby móc rozwijać się dalej na jej obumarłych szczątkach.

Kompleks opieńkowy, czyli kilka występujących w naszym kraju gatunków omawianego grzyba (przede wszystkim A. mellea oraz A. ostoyae) doprowadza do zamierania zarówno drzew pojedynczych jak i całych grup. W naszych warunkach klimatycznych Armillarioza atakuje wszystkie gatunki drzew leśnych preferując świerka, sosnę, jodłę i brzozę. Oczywiście w pełni zdrowe drzewa wykazują większą odporność dzięki różnym naturalnym mechanizmom obronnym. Wszelkie zaburzenia takie jak susze, uszkodzenia pni drzew czy też uszkodzenia ze strony owadów sprawiają, że rośliny stają się łatwym łupem tego groźnego grzyba.

Objawy chorobowe

Opieńka największe szkody wyrządza na uprawach leśnych i w młodnikach. Objawami jej wystąpienia jest na początku opóźnienie rozwoju oraz więdnięcie świeżych pędów. Następnie można zaobserwować szybkie przebarwianie się igliwia na rudo. Na spękaniach kory w okolicy szyi korzeniowej występują wycieki żywicy, zaś po zdjęciu kory można dostrzec grubą warstwę białej grzybni wachlarzowato-dłoniastej. Korzenie poprzerastane są czarnymi sznurami grzybniowymi (tzw. ryzomorfy) oraz oblepione mieszanką gruntu i żywicy wyciekającej z pnia. Ostatecznym dowodem obecności grzyba są wyrastające jesienią w okolicy i na powierzchni martwych roślin owocniki.

Zwalczanie

Walka z Opieńkową zgnilizną korzeni w praktyce leśnej sprowadza się przede wszystkim do profilaktyki i ograniczania jej skutków. Leśnicy kładą duży nacisk na dopasowywanie gatunków sadzonych drzew do konkretnych miejscowych warunków siedliskowych.  Wybierane są sadzonki najlepszej jakości, w pełni zdrowe. W celu zmniejszenia ryzyka infekcji unika się sadzenia gatunków bardziej podatnych szczególnie iglastych w miejscach gdzie wcześniej rosły drzewa liściaste. Stosuje się też zróżnicowane składy gatunkowe, aby utrudnić rozprzestrzenianie się grzyba w środowisku. Na terenach, na których stwierdzono wcześniej obecność opieńki przygotowanie gleby ogranicza się do działań punktowych, czyli tzw. „talerzy”. Wynika to z faktu, że uszkodzenie znajdujących się w glebie ryzomorf zwiększa ich potencjał infekcyjny.

W użyciu są również preparaty biologiczne na bazie innych grzybów (Phlebiopsis gigantea oraz Pleurotus ostreatus), którymi zasiedla się pozostające na zrębach pniaki. Wykorzystywana jest tu zasada naturalnej konkurencji pomiędzy wykorzystanymi w preparatach grzybami a opieńką. Posmarowane preparatem pniaki są zasiedlane przez pożądane w lesie grzyby, które zabezpieczają przed wniknięciem strzępek opieńki a tym samym ograniczają jej rozwój na danym obszarze. Niestety jak wszystkie preparaty biologiczne wymagają one odpowiedniej wilgotności i temperatury zaś ich skuteczność uzależniona jest od warunków pogodowych.